استان زنجان با داشتن جمعیت بیش از یک میلیون نفر با چالش‌ها و مشکلات خاص به خود مواجه است؛ بیکاری؛ بحران آب؛ ضعف در جذب سرمایه‌گذار و … مشکلاتی است که استان زنجان را با چالش مواجه کرده است.
در میان همه این مشکلات آشنایی و شناخت مشکلات و ارائه راهکارهای حل آن می‌تواند در کاهش عوارض و آسیب‌های موجود در استان زنجان موثر باشد؛ به همین منظور خبرگزاری فارس استان زنجان میزگردی با دو تن از فرمانداران ادوار گذشته شهرستان زنجان و فعالان سیاسی و اجتماعی استان زنجان برگزار کرد.
*کاهش ضریب برداشت بودجه در زنجان
فارس: مهم‌ترین چالش و مشکل موجود در استان زنجان که منحصر این استان باشد؛ چیست؟
رسول بیات فرماندار اسبق زنجان با اشاره به اینکه در استان زنجان مشکل خاص استان زنجان وجود ندارد؛ اظهار کرد: مشکلات موجود در این استان؛ تقریبا همان مشکلات موجود در سطح کشور بوده که بسته به شرایط استان‌ها متغیر است.
وی با اشاره به اینکه بیکاری؛ بحران آب و … از جمله مشکلات و چالش‌های استان زنجان است؛ گفت: این مشکلات در استان‌های دیگر نیز وجود داشته و بسته به شرایط استان کم و یا زیاد است.
عباس راشاد فرماندار ادوار گذشته شهرستان زنجان نیز با اشاره به اینکه یک مشکل عمده در استان زنجان وجود دارد که مختص استان ما است، اظهار کرد: این مشکل کم بودن ضریب برداشت ما از بودجه است؛ چنانچه در حالی که از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۴ درآمد استان زنجان از محل‌های مختلف از جمله مالیات افزایش ۴ برابری داشته و از ۱۴۵ به ۵۶۹ میلیارد تومان رسیده در حالی که بودجه بازگشتی به بخش‌های حاکمیتی به ۱۶ درصد رسیده است.
وی با اینکه در سال ۱۳۹۴ از ۵۶۹ میلیارد تومان درآمد استان زنجان تنها ۹۰ میلیارد به استان‌ها برای هزینه در دستگاه‌ها برگشته است؛ ادامه داد: این پول‌ها در جاهای دیگری هزینه می‌شود و با وجود اینکه درآمد سرانه استان بالا بوده اما سهم استان از این درآمد پایین است.
*مدیران ارشد به فکر افزایش ضریب برداشت باشند
فعال سیاسی زنجان با بیان اینکه بازگشت این درآمد به استان می‌تواند در رفع بسیاری از مشکلات مؤثر باشد؛ عنوان کرد: باید مدیران ارشد و نمایندگان به پایین بودن این ضریب بازگشت اعتراض کرده و برای افزایش بازگشت این درآمد به استان تلاش کنند.
رسول بیات در ادامه از خروج درآمد استان و عدم بازگشت آن اعلام بی‌اطلاعی کرد و گفت: اگر این موضوع صحت داشته باشد؛ دوستان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان باید پاسخگو باشند.
فرماندار سابق شهرستان زنجان با اشاره به اینکه درآمد سرانه‌ای و تولید ناخالص استان زنجان پایین است؛ بیان کرد: این در حالی است که درآمد مالیاتی استان زنجان مطلوب است.
وی با بیان اینکه در مجموع درآمدهای استانی و ملی باید در محلی تجمیع و سپس توزیع شود؛ بیان کرد: اما اینکه چرا درآمد استان رفته و بازنگشته سؤالی است که باید به صورت جدی پیگیری شود.
*مدیران ارشد در تدوین بودجه حضور ندارند
بیات با اشاره به اینکه یکی از مشکلات استان زنجان این است که مدیران ارشد استانی و نمایندگان به عنوان حافظان منافع مردم چندان در تدوین و تصویب بودجه حضور ندارند؛ اضافه کرد: نمونه این موضوع سد مشمپا و اختصاص اعتبارات محدود برای این پروژه است.
این فعال سیاسی با بیان اینکه همه مشکلات موجود در استان زنجان ریشه در اقتصاد ندارد و بخشی از آن به حوزه فرهنگی بازمی‌گردد؛ اضافه کرد: ما در بسیاری از حوزه‌ها مشکل هویت داریم.
وی با اشاره به اینکه باید پرسید چرا بیش از ۷۰ درصد صاحبان واحدهای صنعتی استان زنجان افراد غیر بومی هستند؛ اظهار کرد: این در حالی است که سرمایه‌داران توانمند استان حاضر به سرمایه‌گذاری در زنجان نیستند.
بیات با بیان اینکه ستادهای رفع موانع تولید در استان زنجان چندان در رفع مشکل موفق نیستند؛ اضافه کرد: برای آغاز مجدد فعالیت واحدهای تعطیل؛ نیمه تعطیل و غیر فعال استان زنجان باید بیشتر تلاش کرد.
وی با بیان اینکه تنوع شغلی در زنجان بسیار پایین است؛ ادامه داد: زنجان، استان تولیدکننده ثروت نبوده و بیشتر شهر تولید هزینه‌ها است.
بیات با اشاره به اینکه نباید در بخش تولیدات کشاورزی تنها به افزایش تولید توجه کرد؛ افزود: باید رشد و توسعه فرآوری در صنایع در دستور کار قرار گیرد؛ چرا که منابع به سمت تولیدات باغی و کشاورزی می‌رود در حالیکه از سوی دیگر ۳۰ درصد این تولیدات دور ریز می‌شود.
وی با اشاره به اینکه الگوی کشت ما در استان درست نیست، بیان کرد: از برخی اقدامات مقطعی تا تصمیمات کلان در این زمینه مؤثر بوده است.
*تعداد واحدهای تجاری در زنجان بالا است
راشاد با اشاره به بالا بودن تعداد واحدهای تجاری در زنجان عنوان کرد: همین موضوع موجب کاهش سود افراد و در برخی موارد گران شدن کالاها در استان نسبت به سایر استان‌ها برای کسب سود بیشتر توسط آنان است.
این فعال سیاسی با اشاره به قرارگرفتن زنجان در بین استان‌های ثروتمند کشور تصریح کرد: این موضوع نیز در بالا بودن هزینه خدمات در استان مؤثر است.
وی افزود: عدم فعالیت واحدهای نظارتی نیز در بالا بودن قیمت کالاها در استان‌ها مؤثر است.
راشاد با اشاره به اینکه ۵۰ درصد اشتغال در استان زنجان به بخش خدمات مربوط است؛ افزود: این آمار در بسیاری از کشورها به بالای ۷۵ درصد می‌رسد.
فرماندار اسبق گذشته شهرستان زنجان با اشاره به مغفول ماندن بحث اشتغال در استان زنجان بیان کرد: در حالی که فعالیت در این حوزه می‌تواند در زمینه اشتغال بسیار مؤثر است.
فارس: چرا سرمایه‌گذاری در استان زنجان؛ در مقایسه با استان‌های هم تراز پایین است؟
راشاد در پاسخ به این سؤال اظهار کرد: برای بررسی سرمایه‌گذاری باید دید ساختار رشد اقتصادی زنجان چه متغیرهایی دارد که در سرمایه‌گذاری موثر است و استان زنجان چه مشکلی دارد.
وی با اشاره به اینکه یکی از اهرم‌هایی که به نحوی در بحث سرمایه‌گذاری مؤثر بوده موضوع فعالیت بانک‌ها است؛ اضافه کرد: بانک‌های استان زنجان مزیت نسبی ندارد.
این فعال سیاسی با اشاره به اینکه بانک‌ها براساس مزیتی که دارند کار خدماتی؛ کشاورزی و غیره مشخص انجام می‌دهند؛ اضافه کرد: بانک‌ها براساس منابع مردمی و تکلیفی باید در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند.
وی با بیان اینکه بانک‌ها وام‌های پرداختی خود را به صورت وام‌های کوتاه مدت ارائه می‌دهند؛ عنوان کرد: بانک‌ها وامی را پرداخت می‌کنند که در کوتاه مدت بازگشت داشته باشد.
راشاد با بیان اینکه هر سرمایه‌گذار برای ۱۰ تا ۱۵ سال آینده برنامه‌ریزی و فعالیت می‌کند، تصریح کرد: در حقیقیت وقتی بانک فعالیتش دچار مشکل باشد؛ این مشکل در بحث سرمایه‌گذاری نیز احساس می‌شود.
فعال سیاسی زنجان با اشاره به اینکه در بخش‌هایی اعلام شده ظرفیت برای فعالیت سرمایه‌گذار پر شده است؛ بیان کرد: این در حالی است که باید در راستای فعالیت‌های فرآوری تولیدات در استان اقدامی صورت گیرد.
*ظرفیت بالای فرآوری برای اشتغال در زنجان
وی با اشاره به اینکه ظرفیت بسیار زیادی در بخش فرآوری داریم؛ بیان کرد: برای نمونه سردخانه اتمسفری نداریم در حالی که این سردخانه‌ها نیازی برای استان است.
راشاد با اشاره به اینکه استان زنجان در تولید ماهی‌های سردآبی در زنجان همانند تولید روی تبدیل به قطب شده است؛ گفت: این در حالی است که این مواد به صورت خام و بدون اینکه فرآوری شود؛ عرضه می‌شود.
این فعال سیاسی با اشاره به اینکه باید از ظرفیت‌های استانی استفاده شود؛ تصریح کرد: عمده ماده معدنی «روی» زنجان به صورت خام صادر می‌شود و پس از تبدیل شدن به عنوان قطعه الکترونیکی و ظروف مجددا چندین برابر قیمت به استان بازگشته و به فروش می‌رسد.
راشاد با اشاره به اینکه با توجه به ظرفیت‌های موجود شرکت‌های روی در زنجان؛ باید صدها کارخانه فرآوری در استان شکل می‌گرفت و محصولات اولیه را به محصول ثانویه تبدیل می‌کرد؛ بیان کرد: کالاهای فرآوری با قیمت بالاتری نیز به فروش می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه در بخش کشاورزی؛ دامپروری؛ آبزیان و … ظرفیت‌های خوبی داریم؛ ادامه داد: می‌توان از این مزیت استفاده کرد و شرایط را برای اشتغال در حجم وسیعی فراهم کند.
فارس:علت عدم ورود و حضور صنایع بزرگ در استان زنجان چیست؟
فرماندار ادوار گذشته شهرستان زنجان با اشاره به اینکه ورود صنایع بزرگ به استان زنجان براساس طرح آمایش سرزمینی است، گفت: یعنی اینگونه نیست که هر صنعتی به هر استانی داده شود.
راشاد با اشاره به اینکه آمایش سرزمین در استان زنجان و به تفکیک شهرستان‌ها وجود دارد، عنوان کرد: باید دید چه مزیتی در استان وجود دارد که انتظار استقرار صنایع در آن می‌رود.
وی با اشاره به اینکه برخی مطالبات و خواسته‌ها غیر منطقی است، بیان کرد: نباید خود را با همه استان‌ها یکی دانسته و انتظار استقرار صنایع غیر ممکن را داشته باشیم.
این فعال سیاسی تصریح کرد: هر استانی ظرفیتی دارد و براساس آن ظرفیت فعالیت می‌کند.
بیات نیز با اشاره به اینکه یکی از موانع سرمایه‌گذاری در استان زنجان در کنار موانع ساختاری بیان شده موانع ساختگی و ذهنی است، ادامه داد: بخشی از این موانع به بحث فرهنگی مربوط است، چرا که ما آنقدر که لازم است، قدرت جذب سرمایه‌گذار را نداریم.
وی با اشاره به اینکه بحث آمایش سرزمینی موضوعی کاملا درست است و همه دنیا نیز به این سمت حرکت می‌کنند؛ اضافه کرد: قرار نیست، هر صنعتی وارد استان شود؛ چرا که این موضوع استان را با چالش مواجه می‌کند همانگونه که امروز نیز استقرار صنعت پتروشیمی و فولاد استان زنجان را با مشکل مواجه کرده است.
این فعال سیاسی با بیان اینکه باید به سمت تخصصی شدن حرکت کرد؛ تاکید کرد: باید نسبت به حواشی و مزایای طرح‌ها فکر شود.
وی با اشاره به اینکه باید نسبت به جذب سرمایه‌گذار اقدام شود؛ تصریح کرد: در هر صورت سرمایه همانند غزال تیزپا است و اگر حواسمان به آن نباشد فرار می‌کند.
این فعال سیاسی با اشاره به اینکه در استان زنجان با وجود همه تلاش‌ها جذب سرمایه بسیار پایین است، عنوان کرد: در لایه‌های پایین در جذب سرمایه مشکل داریم به طوری که شاید در سطح مدیریتی اعتقاد به جذب سرمایه‌گذار بالا باشد؛ اما نیروهای پایین دستی و کارشناسان همراهی لازم را با سرمایه‌گذار ندارند.
بیات گفت: بارها شنیده و دیده‌ام که سرمایه‌گذار پس از ماه‌ها دوندگی ناامید شده و عنوان می‌کند زنجان محلی برای کار کردن نیست.
*بهبود تولیدات کشاورزی برای صادرات
این فعال سیاسی با اشاره به اینکه بسیاری از تولیدات کشاورزی استان زنجان و کشور قابلیت صادراتی دارد، بیان کرد: باید کشاورزان توجیه لازم را داشته باشند تا تولیدات با کیفیتی ارائه و موجبات رضایت کشورهای مقصد را نیز فراهم کند.
وی با طرح این سؤال که چرا باید کالای بی‌کیفتی تولید شود که روی دست کشاورز باقی مانده و خریدار نداشته باشد، گفت: ظرفیت مصرف استان و کشور نیز محدود است و امکان مصرف تولیدات وجود ندارد.
*آب چالش امروز زنجان
یکی از چالش‌های امروز استان آب است و چه اقدامی در این زمینه می‌توان انجام داد؟ امروزه چالش کم آبی در استان زنجان از روستاهای ماهنشان به شهرهای بزرگ زنجان رسیده است، همین موضوع می‌تواند عاملی بر فشار به چاه‌ها باشد، چاه‌هایی که پیش از نیز به دلیل مصرف بالا با افت شدید مواجه است.
فعال سیاسی زنجان با اشاره به اینکه براساس آخرین وضعیت اعلامی وزارت نیرو؛ استان زنجان به لحاظ آبی در شرایط مطلوبی قرار دارد، اضافه کرد: بخش عمده‌ای از آب استان زنجان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و همانطور که گفته شده اگر ۱۰ درصد از آب مصرفی کشاورزی کم شود می‌توان مشکل کمبود آب را رفع کرد.
راشاد افزود: استفاده از روش غرق‌آبی؛ روش آبیاری غیر سازگار با وضعیت آبی امروز کشور است.
وی با بیان اینکه مصرف آب در بخش خانگی موضوع دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد؛ بیان کرد: در کشورهای پیشرفته آب شرب خانواده‌ها از آب مصرفی جداسازی شده است این در حالی است که آبی که به دست مردم می‌رسد با وجود شرب بودن در بخش‌های بهداشتی مصرف می‌شود.
این فعال سیاسی با بیان اینکه شهر زنجان دو شکل زمین دارد که شامل شهرک‌ها و کوی‌ها بوده و بخش دیگر نیز زنجان قدیم است؛ افزود: زیر لایه کوی‌های زنجان به صورت سنگی است و زیر لایه شهر قدیمی زنجان به صورت خاک رس یا به صورت خاکی بوده که به نحوی آب در آن می‌ایستد.
راشاد با اشاره به اینکه خطوط انتقال آب در جنوب شهر زنجان به دلیل شیب شهر و فرسودگی لوله‌ها با مشکل مواجه است؛ عنوان کرد: فرسودگی خطوط انتقال و توزیع آب از جمله مشکلات در این بخش بوده و دیگری عدم مدیریت آب‌های جاری ریخته شده به زنجان قدیم بوده که تبدیل به یک دریاچه شده است و از کوی فرهنگ تا کوی توحید آمده و در یک جا جمع می‌شود.
راشاد با اشاره به کند بودن فرآیند اتصال واحدهای مسکونی به فاضلاب شهری عنوان کرد: باید برای باز مصرف کردن این آب‌ها برنامه‌ریزی کرد.
وی با بیان اینکه مشکل آب در استان زنجان مربوط به کمبود نبوده و بیشتر در زمینه مدیریت آن است، اضافه کرد: این در حالی است که در سال‌های گذشته حمایت از کشاورزان برای تغییر روش کشت و آبیاری موفق بوده و بسیاری از آنها با دریافت سوبسیت‌ها اقدام به پوشش مزارع خود به صورت آبیاری صنعتی کردند.
فرماندار اسبق شهرستان زنجان با اشاره به برخی برداشت‌های بی‌رویه از چاه‌های استان زنجان بیان کرد: این موضوع می‌تواند استان را در سال‌های آتی با چالش نشست زمین مواجه کند.
وی با اشاره به اینکه در مورد بحران آب باید حساسیت بالایی داشته باشیم؛ عنوان کرد: تغییر اقلیم؛ تغییر رژیم بارش‌ها و غیره موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد چرا که ممکن است به زودی همه شهروندان را درگیر کند.
بیات با اشاره به مشکل افت سطح دشت‌های زنجان بیان کرد: این موضوع در همه دشت‌های زنجان احساس می‌شود.
فرماندار اسبق شهرستان زنجان با اشاره به اینکه فرهنگ مصرف آب در مصارف خانگی وجود ندارد؛ بیان کرد: با این روش‌های مصرف هر تعداد سد احداث شود باز مشکل کمبود آب احساس می‌شود.
وی با بیان اینکه مصرف روزانه آب زنجانی‌ها بسیار بالاتر از استاندارد است؛ گفت: این میزان مصرف در مقایسه با سطح جهانی قابل مقایسه نیست.
بیات با تاکید بر تفکیک و جداسازی آب شرب از آب بهداشتی ادامه داد: بازیابی آب نیز موضوعی مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد.
*حق آبه‌های زنجان نادیده گرفته شده است
این فعال سیاسی با اشاره به وجود مشکل در شبکه آبرسانی استان بیان کرد: ۲۰ تا ۳۰ درصد آب استان از طریق این شبکه هدر می‌رود.
وی با اشاره به خروج آب‌های روان استان عنوان کرد: حق آبه استان زنجان نادیده گرفته شده و زنجان تنها استان محروم از این حق است.
بیات با بیان اینکه تولید آب در استان زنجان مشکلی ندارد؛ اظهار کرد: مشکل اصلی در این حوزه در بخش مصرف است.
فرماندار اسبق شهرستان زنجان با اشاره به مصرف آب در بخش کشاورزی و کشت هندوانه در مزارع استان زنجان بیان کرد: بسیاری از مزارع کشاورزی به صورت سنتی کشت می‌شود و فکری برای فروش محصولات تولیدی نمی‌شود.
وی افزود: ما نیازمند انسجام ملی و فرهنگی در جامعه هستیم تا شاهد برون رفت از شرایط موجود باشیم.