در پی اعلام خبر پرتاب اولین ماهواره نظامی ایران توسط نیروی هوافضای سپاه و قرار دادن آن در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین، عباس خاراباف کارشناس و روزنامه‌نگار هوافضا در یادداشتی که‌ آن را در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده، به بررسی اهمیت استفاده از ماهواره های نظامی پرداخته است که متن کامل آن را در ادامه می خوانید:

گرچه فضا و فناوری فضایی کاربردهای بسیار مفیدی در ارتقای کیفیت زندگی مردم از طریق فعالیت‌های صلح‌آمیز داشته است اما همچنان حفظ و افزایش امنیت مهمترین کاربرد است.

در حال حاضر فضا نقش فزاینده‌ای در فعالیت‌های نظامی و امنیتی جهان بازی می‌کند. در حالی که بیش از ۲۰۰۰ ماهواره دور زمین در حال گردش هستند، درصد قابل توجهی از آنها (۱۵ درصد) دارای کاربرد مستقیم نظامی است و بقیه هم کاربرد چندمنظوره با توانایی استفاده نظامی دارند. کاربردهایی از جنس شناسایی، نظارت و سنجش از دور نظامی گرفته تا استفاده از ماهواره‌ها برای ناوبری و هدایت تسلیحات، لشکرها و موشک‌ها.

فضا مرکز اصلی فعالیت‌های نظامی

از پرتاب نخستین ماهواره ساخته بشر در دهه ۱۹۵۰ میلادی تا کنون که جهان شاهد هزاران پرتاب موفق و ناموفق فضایی بوده، ماهواره‌ها مرکز اصلی توجه فعالیت‌های نظامی در فضا به حساب می‌آمده‌اند. از آنها به طور گسترده برای پشتیبانی نظامی و فعالیت‌های امنیتی مثل هماهنگی اهداف با فرماندهان نظامی حاضر در میدان جنگ یا شناسایی و نظارت بر تحرکات نظامی طرف مقابل استفاده می‌شوند.

استفاده گسترده از ماهواره‌ها در عملیات نظامی به طور مستقیم در جنگ‌های منطقه نیز بسیار شایع است. به عنوان مثال در جنگ سال ۲۰۰۴ آمریکا علیه عراق، ۶۸  درصد مهمات و لوازم جنگی دارای هدایت کننده ماهواره‌ای بودند. (این مقدار در سال ۱۹۹۱ در جنگ عراق بیش از ۱۰ درصد بوده است)

عقب نمانیم: این مهمترین مسئله است

در نخستین سال‌های عصر فضا، آمریکا و روسیه (شوروی سابق) دو میدان‌دار و رقیب اصلی در فعالیت‌های فضایی در دنیا بودند اما در حال حاضر چین، مجموعه‌ای کشورهای اروپایی، ژاپن، رژیم اشغالگر قدس و چند کشور دیگر فعالیت‌های بسیار گسترده‌ای در حوزه‌های فضایی انجام می‌دهند.

۱- افزایش امکان استفاده نظامی از ماهواره‌های تجاری که در حال مبادله اطلاعات هستند

۲- دسترسی به توانایی پرتاب (سایت‌های پرتابی که کشورهای دیگر با پرداخت هزینه‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند)

۳- حرکت انقلابی رو به جلوی ماهواره‌های کوچک و منظومه‌ای، از مهمترین دلایل علاقه و ورود کشورهای جهان به فناوری فضایی و پرتاب ماهواره‌هاست.

نزدیک به نیمی از حدود ۲۰۰۰ ماهواره موجود در فضا، متعلق به آمریکا است. ماهواره‌هایی که اکثریت قابل توجه آنها چندمنظوره هستند و علاوه بر کاربردهای علمی یا تجاری، در امور نظامی و امنیتی به کار گرفته می‌شوند. اما بیش از ۳۲۰ ماهواره صرفا نظامی فعال هم در فضا وجود دارد که باز بیشتر از نصف آنها متعلق به آمریکاست.

ماهواره‌های نظامی چه کاربردهایی دارند؟

*تصویر برداری: از شناسایی اهداف تا شناسایی آثار انفجارهای اتمی زیرزمینی؛ بعضی از ماهواره‌های نظامی حتی می‌توانند اجسامی تا یک سانتی‌متر را روی زمین شناسایی کنند.

*ناوبری: از ناوبری، هدایت، مکان‌یابی و تعیین موقعیت مکانی تا راهنمایی تسلیحات و گروه‌های جنگی؛ در حال حاضر چند سیستم موقعیت‌یابی و ناوبری در جهان موجود هستند: سامانه موقعیت‌یاب جهانی جی‌پی اس، که متعلق به نیروهای نظامی آمریکا است، سامانه گلوناس روسیه، سامانه بایدو چین و سامانه گالیله اروپا! دقت موقعیت‌یابی نظامی گاه حتی به سانتی‌متر هم می‌رسد.

*جاسوسی: شناسایی ارتباطات مثل سیگنال‌های تلویزیونی، رادیویی و ارتباطی. سیستم جاسوسی سیگنال آمریکا برای نخستین بار در سال ۱۹۹۰ هشدار جنگ عراق و کویت را داد.

*ارتباطات: در عملیات و ماموریت‌های نظامی به فرماندهان کمک می‌کند تا اطلاعات خود را با یکدیگر در میان بگذارند و با خط مقدم یا مقر اصلی در ارتباط باشند.

*هشدار سریع: سنسورهای فروسرخ ماهواره‌ها می‌توانند پرتاب موشک را از خروجی گاز گرمشان شناسایی کنند. فناوری‌های جدیدتری نیز وجود دارد که می‌تواند مسیر موشک‌ها را با دقت خوب شناسایی کند.

*هواشناسی نظامی: برای ارائه اطلاعات آب‌وهوایی به واحدهای نظامی. مثلاً انگلیس از ماهواره EUMETSAT برای این کار استفاده می‌کند.

و …

آمریکا می‌خواهد از طریق فضا حکومت کند اما بقیه عقب نمی‌مانند

آمریکا در حال اداره کردن حدود نیمی از تمام ماهواره‌های نظامی جهان است و سالانه بیش از ۲۰ میلیارد دلار بابت فعالیت‌های فضایی هزینه‌ می‌کند. آنها همه نوع ماهواره‌ نظامی دارند. همچنین فضا نقش مهمی در برنامه سامانه دفاع موشک بالستیک آمریکا دارد.

روسیه نیز دومین کشور دارای بیشترین ماهواره صرفاً نظامی فعال است و در کنار آمریکا به یکی از بزرگترین دارندگان تجهیزات نظامی در فضا تبدیل شده است. روسیه بیش از ۱۵۰ ماهواره فعال در فضا دارد.

چین (با حدود ۳۰۰ ماهواره فعال در فضا)، اروپا، ژاپن، هند رژیم اشغالگر قدس و باقی کشورهای فعال در حوزه‌های فضایی (با حدود ۷۰۰ ماهواره فعال در فضا) نیز در حال گسترش استفاده نظامی از فضا هستند تا از این رقابت مهم فضایی عقب نمانند.

پژوهشگران می‌گویند، آینده تسلیحات فضایی کشورها را قادر می‌کند تا علاوه بر حفظ امنیت جغرافیایی و سیاسی، دارایی‌های فضایی خود را محافظت کنند و همچنین آنها را قادر می‌سازد تا در صورت لزوم به سرعت حمله‌هایی به نقاط مختلف زمین در وسعت مکانی گسترده‌ای انجام دهند.

اما اگر فقط یک کشور شروع به استفاده مستقیم از تسلیحات فضایی کند، مانند مسابقه استفاده‌های کاربردی دیگر از فضا، دیگر کشورها نیز شروع به این کار می‌کنند و این اتفاق می‌تواند تنش‌های فضایی را رقم بزند.

همچنین هر انفجاری در فضا حتی برای تست باعث افزایش زباله‌های فضایی می‌شود که این امر می‌تواند تهدیدی برای استفاده صلح‌آمیز از فضا باشد.
با اینکه در حال حاضر به صورت مستقیم هیچ تسلیحاتی در فضا وجود ندارد و هیچ کشوری علنا برنامه‌ گسترده‌ای برای ساخت آن اعلام نکرده است. اما گسترش استفاده‌های نظامی از فضا باعث شده است که کشورهای فعال در حوزه‌های مختلف فناوری فضایی در امکان استفاده نظامی از فضا رقابت را به دیگران واگذار نکنند.

سردار سرلشکر پاسدار حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پس از پرتاب و در مدار قرار گرفتن نخستین ماهواره چند منظوره جمهوری اسلامی ایران  که کاربرد دفاعی هم دارد توسط سپاه با تبریک این موفقیت بزرگ به فرماندهی معظم کل قوا امام خامنه ای (مدظله العالی) و ملت شریف ایران اسلامی، گفت: پرتاب موفقیت آمیز این ماهواره ابعاد جدیدی از قدرت دفاعی جمهوری اسلامی ایران را ارتقاء بخشید و به فضل الهی سپاه امروز فضایی شد.

سرلشکر سلامی دستیابی نیروی دفاعی قدرتمندی چون سپاه به فناوری‌های فضایی به منظور رسیدن به توانمندی‌های برتر ساز را یک ضرورت توصیف و تصریح کرد: امروز ارتش های قدرتمند دنیا بدون قرار گرفتن در فضا دارای نقشه دفاعی جامعی نیستند و دستیابی به این فناوری برتر ساز که ما را به فضا منتقل می کند و قلمرو توانایی هایمان را گسترش می‌دهد یک دستاورد راهبردی است.

وی خاطرنشان کرد: پس از این دستاورد مهم ما در عرصه گسترش قلمرو و توان اطلاعاتی راهبردی به یک جهش دست یافتیم.

فرمانده کل سپاه در ادامه تاکید کرد: امروز ما می توانیم جهان را از فضا رویت کنیم و این به معنای گسترش اطلاعات راهبردی نیروی دفاعی قدرتمند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

وی افزود: قرار گرفتن این ماهواره چند منظوره در فضا هم در عرصه IT و نبردهای اطلاعاتی می تواند برای ما ارزش افزوده استراتژیک تولید کند و هم در جنگ‌های اطلاعاتی زمینه‌های قدرتمندی را برای ما ایجاد می‌کند.

سرلشکر سلامی با تاکید بر اینکه سپاه از امروز وارد یک عرصه تحول شد، گفت: دستیابی به این فناوری ها به دلیل اینکه در زمره فناوری‌های برتر جهانی است و خطوط مقدم استعدادهای تکنولوژی را شکل می دهد؛ برای ایران اسلامی توفیق بزرگی محسوب می شود.

وی با بیان اینکه پرتاب ماهواره مختص مسائل دفاعی و نظامی نیست، گفت: تحقق این مهم  کشور را در عرصه‌های مختلف به پیشرفت‌های بزرگی می رساند ، بنابراین دستاوردی راهبردی برای نظام اسلامی ما محسوب می شود.

فرمانده کل سپاه با تاکید بر اینکه تمامی اجزای مختلف فناوری‌های پرتاب این ماهواره اعم از پرتابگر و ماهواره متکی به دانش بومی، بدون اتکا به خارج و در اثر تحریم به وجود آمده است، گفت: پیام به ثمر نشستن این دستاورد مهم این است که تحریم نه تنها مانعی در مسیر پیش روی ما نیست بلکه موجب روشن شدن موتور پیشران فناوری‌های نوین ما برای رسیدن به یک قدرت بزرگ در سطح منطقه و در افق نزدیک در سطح جهانی است.

سرلشکر سلامی در پایان تحقق این دستاورد راهبردی فضایی را لبیک به فرمایشات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مبنی بر راهبرد “قوی شدن” عنوان و تاکید کرد:پیام بزرگ این اتفاق این است که ما در هر عرصه ای ورود کنیم با تکیه بر خداوند متعال و استعدادهای درونی خود می توانیم موفقیت های چشمگیر و جهان پسندی داشته باشیم.